Over de media.monitor

•

Op deze pagina:

Example H2

Example H3

Download de media.monitor 2023

Context, doel en methodologie van de media.monitor

‍

Doel van de media.monitor

Met de media.monitor 2023 beogen we de staat van het mediaonderzoek in Vlaanderen anno 2023 samen te brengen in één dossier. Het is geen allesomvattende publicatie die álle onderzoek bundelt, maar uitzoomt, en kerninzichten en reflecties formuleert, over verschillende onderzoeken heen.

Deze media.monitor, de eerste in zijn soort, tracht desalniettemin een helder, gestructureerd overzicht te bieden van het Vlaams mediaonderzoek verschenen tussen 1 januari 2023 en 31 december 2023. Zo biedt dit dossier beleidsmedewerkers, mediaprofessionals en (media)onderzoekers een unieke inkijk in de inhoudelijke accenten van het Vlaams mediaonderzoek het afgelopen jaar, en dus ook waar amper of zelfs niet op is gefocust. Publicaties die (nog) niet op onze radar stonden of voor ons niet toegankelijk zijn, zijn niet opgenomen in deze media.monitor.

We zien de media.monitor ook als een ‘levend document’ dat ieder jaar een stevige update zal krijgen. Kerninzichten van een thema, die in 2023 nog relevant en nadrukkelijk aanwezig waren, kunnen de volgende jaren verschoven of zelfs compleet gewijzigd zijn. Ook door het meer vertrouwd raken met de kernthema’s van Mediapunt, zullen de Reflecties in de media.monitor alsmaar scherper en genuanceerder worden.

‍

Benieuwd naar meer?
Download de hele media.monitor.

‍

Selectie van het onderzoek

Deze media.monitor maakt gebruik van data en bronnen gepubliceerd in 2023 in Vlaanderen en/of door Vlaamse onderzoekers. De focus ligt op wetenschappelijke bronnen die inzichten bieden over het Vlaamse medialandschap. Dit zijn voornamelijk wetenschappelijke rapporten en artikels (zie ook Onderzoeksfiches), maar kunnen ook jaarverslagen, white papers, en andere relevante studies zijn.

We vullen dit aan met eigen onderzoek vanuit het kenniscentrum Mediapunt zoals de media.dossiers Nieuwsmijden, 20 jaar ENA en Persoonlijke datakluizen voor media, en het onderzoek naar Crossmediagebruik in Vlaanderen, en ook verschillende dataduiken.

Hoewel de focus nadrukkelijk op Vlaanderen ligt, schetsen we waar nodig en relevant de (inter)nationale context en breiden we de zoekperiode uit naar publicaties van voorgaande jaren om bijvoorbeeld ook relevante overzichtsrapporten op te nemen in deze media.monitor.

‍

Structuur van de media.monitor

De media.monitor brengt een overzicht van inzichten uit gepubliceerd onderzoek naar media in 2023. De monitor is echter geen allesomvattend overzicht van bijvoorbeeld alle veranderingen in de audiovisuele sector, maar de inzichten die volgens de Mediapuntonderzoekers het vermelden waard zijn en waarvan iedereen die op een of andere manier bezig is met media op de hoogte zou moeten zijn.

We zien deze media.monitor als een naslagwerk, en als een gids naar uiteenlopende studies. We verwijzen waar mogelijk (en nodig) naar instanties die reeds overzichtsrapporten over specifieke sectoren publiceren, zoals de gamesector (bv. FLEGA, 2023) of het verslag rond Mediaconcentratie in Vlaanderen (bv. VRM, 2023). Indien u dus nog meer te weten wil komen over een thema, kan u deze media.monitor als startpunt gebruiken.

De media.monitor focust op deze zes thema’s (zie Thematische accenten Mediapunt), maar de online database met onderzoek naar media is thematisch nog breder. Voor deze thema’s verwijzen we u door naar de Onderzoeksfiches op deze website, waar we het Vlaamse mediaonderzoek over deze onderwerpen een plaats geven.

‍

Overzicht van 15 verschillende thema’s
waarover Onderzoeksfiches te raadplegen zijn op MediapuntVlaanderen.be

‍

Methodologie

Geselecteerde bronnen

Het onderzoek dat in aanmerking komt voor de media.monitor 2023 is:

wetenschappelijk onderzoek van de verschillende Vlaamse kennisinstellingen
studies met (minstens deels) Vlaamse (of Belgische) data‍
onderzoek dat gepubliceerd is in 2023

De onderzoeken kunnen verschillende vormen aannemen, zoals rapporten, wetenschappelijke artikels, boek(hoofdstukk)en, enzovoort.

Verder refereren we waar relevant ook naar eigen publicaties onder Updates & analyse:

eigen onderzoek, zoals het onderzoek naar Crossmediagebruik in Vlaanderen
thematische dossiers, zoals het media.dossier Nieuws mijden
dataduiken, online artikels met data, zoals deze over Jongeren en media
‍

Aanpak

De dataverzameling en het schrijven van de media.monitor 2023 verliep in vier fases:

‍

‍FASE 1. Dataverzameling. Om tot een zo volledig mogelijke bronnenlijst te komen, maken we gebruik van een systematische literatuurverzameling. De Onderzoeksfiches op Mediapunt bundelen reeds thematisch belangrijke wetenschappelijke artikels en rapporten gepubliceerd in 2023 over Vlaamse data en/of door Vlaamse onderzoekers. Verder raadplegen we ons netwerk om tot bronnen, die (nog) geen onderdeel vormen van de Onderzoeksfiches, te komen. Het systematisch doorzoeken van databases, zoals Google Scholar en Web of Science, met een variatie aan zoektermen (gerelateerd aan de kernconcepten van elk kernthema) levert een lange lijst aan potentiële bronnen op.
‍FASE 2. Filteren van bronnen. Een eerste selectie in de bronnen doen we op basis van titel, abstract en auteurs. We kijken of de gevonden bronnen gebruikmaken van Vlaamse (eventueel Belgische) data en/of geschreven zijn door Vlaamse (of Belgische) onderzoekers. Verder bekijken we of de bron niet te veel afwijkt van het kernthema (bijvoorbeeld: een studie behandelt pluralisme in de linguïstiek in plaats van in de media). Een laatste filtering gebeurt op basis van toegang. Bronnen die we niet voldoende kunnen analyseren (bijvoorbeeld: door een betaalmuur) worden niet geselecteerd voor verdere analyse.
‍FASE 3. Close reading. Een volgende selectie doen we op basis van een close reading, of te wel het grondig lezen van de bronnen geselecteerd in FASE 2. In deze fase kunnen ook nog bronnen weggefilterd worden (wegens out of scope, bv. geen link met het kernthema of niet gepubliceerd in 2023). Deze fase legt de basis om de inhoudelijke accenten van het Vlaams onderzoek te bepalen per hoofdstuk.
‍FASE 4. Analyse. In de vierde en laatste fase gaan we de geselecteerde bronnen in de diepte analyseren en interpreteren. Deze fase legt de basis voor de Kerninzichten en Reflecties van elk hoofdstuk.

Met deze gefaseerde methode kwamen we tot een totaal van 277 geselecteerd bronnen, waarvan 205 unieke bronnen:

‍H1. Crossmediagebruik en -repertoires: 39 geselecteerde bronnen
‍H2. Digitale en mediawijsheid: 63 geselecteerde bronnen
‍H3. Journalistiek en desinformatie: 60 geselecteerde bronnen
‍H4. Pluriformiteit en diversiteit in/aan media: 58 geselecteerde bronnen
H5. Audiovisuele en gamesector: 10 geselecteerde bronnen
H6. Innovatie en digitale transformatie: 47 geselecteerde bronnen
‍

Kanttekening

Het ‘zo veel mogelijk’ aan bronnen slaat op het feit dat we niet pretenderen een allesomvattend dossier van al het mediaonderzoek dat is gevoerd in Vlaanderen te schrijven. Zeker van onderzoeksthema’s die (ver) buiten de expertises van Mediapuntonderzoekers liggen, kunnen bepaalde publicaties door de mazen van het net geglipt zijn. Ook maken we gebruik van data en publicaties waar we toegang tot hebben (open access of via instanties van onderzoekers). De Mediapuntonderzoekers zijn bij diverse onderzoeksprojecten betrokken, maar uiteraard is er nog (veel) data die we slechts beperkt of zelfs niet kunnen inkijken, en dus ook niet in de diepte kunnen analyseren.

‍

Meer weten?

De media.monitor biedt een overzicht van het mediaonderzoek dat in Vlaanderen is gepubliceerd in het kalenderjaar 2023. We brengen de belangrijkste inzichten over verschillende thema’s, gaande van crossmediagebruik, mediawijsheid en desinformatie tot ontwikkelingen op het vlak van innovatie in de mediasector en verschuivingen in de audiovisuele en gamesector.

We brengen in zes hoofdstukken de belangrijkste inzichten uit dat onderzoek, daarnaast zijn er ook nog pagina's over de nabeschouwing en evaluatie en de context, doel en aanpak.

Lees de verschillende hoofdstukken online:

‍

Liever een doorbladerbaar document?
Download de hele media.monitor voor meer uitleg bij elk kerninzicht.

‍

Zit je na het lezen van de media.monitor met vragen of opmerkingen? Aarzel niet om contact op te nement met de onderzoekers via info@mediapuntvlaanderen.be.