Kwaliteitskranten hergebruiken meer nieuws dan ooit

In dit artikel wordt onderzocht hoe de concentratie op de mediamarkt nieuwsdiversiteit beïnvloedt. Met een dataset van 1.419.479 artikelen van de vier grootste Vlaamse kranten (2018-2021) wordt bekeken hoe nieuwsinhoud verandert door fusies en overnames. Er wordt vastgesteld dat nieuwsinhoud steeds meer op elkaar lijkt binnen dezelfde mediabedrijven. Dit onderzoek breidt eerdere studies uit over de impact van mediaconcentratie op nieuwsdiversiteit. Door middel van geautomatiseerde tekstvergelijkingen wordt de toenemende homogeniteit van nieuwsinhoud in Vlaanderen en daarbuiten aangetoond.

• Verschil tussen populaire en kwaliteitskranten:
  Populaire kranten zoals HLN en HNI publiceren veel meer artikelen dan kwaliteitskranten zoals DMO en DST. Toch blijkt dat juist de kwaliteitskranten vaker dezelfde artikelen hergebruiken. Dit betekent dat de inhoud van deze kranten minder divers is, wat het idee van onafhankelijke en diepgaande journalistiek onder druk zet. Dit is zorgelijk omdat kwaliteitskranten vaak gezien worden als een belangrijke bron van betrouwbare en diepgaande informatie.
• Online versus print:
  Sinds 2018 publiceren alle onderzochte kranten meer artikelen online dan in print. In 2020 was 60% van de artikelen online, vergeleken met slechts 40% in print. Vooral populaire kranten zoals HLN en HNI leggen de nadruk op online publicaties, terwijl kwaliteitskranten zoals DMO soms meer printartikelen blijven publiceren. Deze verschuiving toont hoe belangrijk digitale platforms zijn geworden voor het verspreiden van nieuws.
• Groei in homogeniteit:
  Bij DPG Media werd de nieuwsinhoud steeds homogener, met name sinds 2019, toen redacties werden samengevoegd in één gebouw en meer gingen samenwerken. Bij Mediahuis bleef de nieuwsinhoud stabiel, maar hun kwaliteitskrant DST toonde wél een sterke stijging in gerecycled nieuws. Dit kan de diversiteit van nieuws verder bedreigen, vooral bij kranten die geacht worden een breed scala aan onderwerpen en standpunten te bieden.
• Interne overlap tussen print en online:
  Bij alle kranten wordt nieuws vaak hergebruikt tussen hun website en printversie. Dit is vooral opvallend bij kwaliteitskranten zoals DST en DMO, waar het hergebruik van artikelen sterk is toegenomen. Bij DMO werd in 2021 meer dan 20% van alle online artikelen ook in print hergebruikt. Dit betekent dat lezers minder unieke inhoud krijgen, ongeacht het platform.
• Verandering in focus van mediabedrijven:
  De populaire titels zoals HLN en HNI krijgen veel aandacht en middelen van hun bedrijven, terwijl kwaliteitskranten zoals DMO en DST steeds minder prioriteit lijken te krijgen. Dit heeft geleid tot een verschuiving waarbij populaire kranten groeien in aantal artikelen, maar kwaliteitskranten juist krimpen in diversiteit. Deze focus op populaire titels kan op lange termijn de onafhankelijkheid en kwaliteit van journalistiek beïnvloeden.
• Belang van elitekranten en hun kwetsbaarheid:
  Elitekranten zoals DMO en DST hebben kleinere redacties en produceren minder artikelen dan populaire kranten. Toch recyclen zij een groter deel van hun nieuwsinhoud. Dit maakt hen kwetsbaarder voor verlies aan diversiteit, wat een risico vormt voor de rol van kwaliteitsjournalistiek in een gezonde democratie. De stijgende homogeniteit in deze kranten ondermijnt hun unieke waarde voor lezers.
• Gevolgen van mediaconcentratie:
  De fusies en overnames van de afgelopen jaren hebben geleid tot minder diversiteit in eigenaarschap en inhoud. Journalisten en redacties van dezelfde mediagroep delen steeds vaker nieuws en bronnen, wat resulteert in meer gerecycled nieuws. Dit heeft niet alleen impact op Vlaanderen, maar ook op andere Europese markten waar dezelfde mediabedrijven actief zijn.
• Toekomstige uitdagingen voor journalistiek:
  Hoewel populaire titels blijven groeien en domineren, wordt de rol van kwaliteitskranten als bron van diepgaande en onafhankelijke journalistiek steeds moeilijker te vervullen. Voor een gezonde democratie is het belangrijk dat media divers blijven, zowel qua inhoud als qua eigenaarschap. Dit onderzoek benadrukt de noodzaak voor meer aandacht voor diversiteit in de journalistiek, vooral in sterk geconcentreerde mediamarkten.