Jongeren en nieuws: Instagram voor feiten, TikTok voor fun

Uit onderzoek blijkt dat Instagram en TikTok de snelst groeiende sociale media zijn voor nieuwsconsumptie. Toch is er weinig bekend over hoe jongeren nieuws tegenkomen en ervaren op deze platformen. Dit onderzoek, gebaseerd op 25 interviews met Belgische jongvolwassenen, vult dat gat. Jongeren vertrouwen vaak op sociale media voor nieuws, maar zoeken het daar niet actief. Er zijn opvallende verschillen in hoe mensen nieuws op Instagram en TikTok zien. Het artikel introduceert nieuwe termen zoals "nieuws tegenkomen" en "nieuws ervaren" om het veranderde mediagebruik beter te begrijpen. De studie laat ook zien dat jongeren het 'gewone nieuws' als saai ervaren. De onderzoeker besluit dat we digitaal nieuwsgebruik beter kunnen begrijpen in termen van ontmoeting en ervaring in plaats van te focussen op blootstelling en vertrouwen.

• Sporadisch contact met nieuws op sociale media:
  Jongeren komen nieuws op Instagram en TikTok voornamelijk toevallig tegen, bijvoorbeeld tijdens het scrollen door hun feed. Ze zoeken nieuws meestal niet actief op deze platformen. Voor bewust nieuwsgebruik vertrouwen ze vaker op traditionele nieuwsbronnen zoals apps of websites. Dit wijst erop dat sociale media vooral dienen als een secundaire bron voor nieuws, niet als een primaire.
• Beperkte nieuwsconsumptie op Instagram en TikTok:
  Hoewel jongeren nieuws op sociale media als positief ervaren, willen velen niet dat deze platformen overspoeld worden met nieuws. Ze zien Instagram en TikTok vooral als entertainmentplatformen. Een uitzondering is Facebook, dat door sommigen nog wordt gebruikt voor nieuws, omdat het platform minder druk voelt en nieuwsberichten daar vanzelf opvallen.
• Gemak en snelheid zijn belangrijk:
  Jongeren waarderen de snelheid en eenvoud waarmee ze nieuws op sociale media kunnen consumeren. Korte video's, visuele samenvattingen en explainer-content maken het mogelijk om snel op de hoogte te blijven zonder veel tijd te investeren. Dit sluit aan bij hun voorkeur voor kortere en efficiëntere manieren om informatie te verkrijgen.
• Traditionele nieuwsgewoontes verdwijnen:
  Ouders spelen een belangrijke rol in het introduceren van traditionele manieren van nieuwsconsumptie, zoals tv-uitzendingen of kranten. Toch laten jongeren deze gewoontes vaak achter zodra ze zelfstandig wonen. Sociale media en de radio worden dan meer gebruikt, meestal op momenten van gemak, zoals tijdens autoritten of in vrije tijd.
• Wat is nieuws? Een veranderend begrip:
  Jongeren hebben een breed, maar soms tegenstrijdig begrip van wat nieuws is. Ze associëren het vaak met negatieve gebeurtenissen, zoals rampen of conflicten, maar zien ook ruimte voor luchtigere onderwerpen zoals sport, cultuur en entertainment. Toch labelen ze niet alle informatie op sociale media als "nieuws," vooral als het gaat om lichtere of sensationele inhoud.
• Verschillen tussen Instagram en TikTok in nieuwsbeleving:
  Instagram wordt vaker gezien als geschikter voor serieuze, informatieve berichten. Het platform biedt meer ruimte voor uitleg, bijvoorbeeld via meerdere afbeeldingen of langere captions. TikTok daarentegen voelt sneller, levendiger en speelser aan, met de nadruk op korte, vermakelijke video's die vaak inspelen op trends en virale muziek. Dit maakt TikTok minder geschikt voor diepgaande nieuwsconsumptie.
• Invloed van algoritmes op nieuwsconsumptie:
  Algoritmes bepalen grotendeels welk nieuws jongeren zien op hun sociale mediafeed. Op TikTok wordt nieuws minder vaak proactief aanbevolen, zelfs niet aan gebruikers die interesse tonen in nieuws. Dit maakt het voor nieuwsorganisaties moeilijker om hun publiek te bereiken. Instagram daarentegen lijkt gebruikers meer te betrekken bij nieuws, doordat het platform een serieuzer imago heeft.
• Selectief omgaan met nieuwsberichten:
  Jongeren beslissen binnen enkele seconden of ze aandacht besteden aan een nieuwsbericht. Dit betekent dat visuele aantrekkingskracht, zoals opvallende afbeeldingen of video's, cruciaal is. Nieuws dat niet meteen boeit, wordt snel overgeslagen. Formats zoals Instagram Stories en TikTok-video’s worden geprezen omdat ze direct to the point zijn.
• Social media verandert de rol van nieuws:
  Jongeren zien nieuws niet langer als iets dat vast zit aan traditionele vormen zoals kranten of tv-uitzendingen. In plaats daarvan beschouwen ze nieuws als een flexibel concept dat ze in kleine stukjes consumeren, wanneer en hoe het hen uitkomt. Dit wijst op een verschuiving in de manier waarop nieuws wordt ervaren en gewaardeerd.
• Positieve houding tegenover nieuws op sociale media:
  Ondanks de vaak negatieve associatie met nieuwsinhoud, waarderen jongeren de aanwezigheid van nieuws op platformen zoals Instagram en TikTok. Ze zien het als een toegankelijke manier om op de hoogte te blijven van wat er in de wereld gebeurt, zonder dat het hun sociale media-ervaring volledig domineert.
• Soft versus hard nieuws:
  Op Instagram komen jongeren vaker "soft nieuws" tegen, zoals artikelen over festivals of beroemdheden, terwijl "hard nieuws," zoals politiek of internationale gebeurtenissen, meer geassocieerd wordt met traditionele media. TikTok wordt vooral gezien als een platform voor luchtiger en vermakelijker nieuws, vaak afhankelijk van trends.
• Opkomende vormen van nieuwsproductie:
  Nieuwsorganisaties experimenteren steeds meer met platformspecifieke formats, zoals explainer-video's en korte berichten, om jongeren beter te bereiken. Dit laat zien hoe nieuws zich aanpast aan veranderende consumptiegewoontes en de voorkeuren van jongere doelgroepen.