Hoe de rol van journalisten verandert tijdens een pandemie

Dit onderzoek bekijkt hoe journalisten hun rol vervulden tijdens de COVID-19 pandemie. De onderzoekers voerden een inhoudsanalyse uit van kranten, televisie, radio en online nieuws in 37 landen, waaronder België. Er worden twee visies op de rol van journalistiek tijdens een gezondheidscrisis getest: theorieën van mediatisering gaan ervan uit dat media neigen naar sensatiezucht of politisering van de crisis, terwijl de andere visie is dat journalisten net meer respectvol worden, gaan samenwerken en het publiek proberen mobiliseren om te handelen volgens wat de wetenschap zegt. De resultaten tonen aan dat de respectvolle/samenwerkende visie meer voorkomt. Er wordt ook gekeken naar verschillen per land.

• Er zijn twee manieren om naar de rol van media tijdens een gezondheidscrisis te kijken. De ene zegt dat media sensatie zoeken, terwijl de andere zegt dat ze samenwerken met autoriteiten en mensen willen helpen.
• Ondanks de complexiteit van pandemieën en de verschillende mediacontexten, hebben journalisten over het algemeen een respectvolle en coöperatieve aanpak gekozen in plaats van te vervallen in sensatiezucht. In plaats van het sensationele op te zoeken, lag de focus meer op feitelijke informatie en deskundige bronnen.
• Tijdens de pandemie zijn journalisten meer opgetreden als opvoeders en sociale mobilisatoren. Ze hebben niet alleen informatie verstrekt, maar ook het publiek geïnspireerd tot sociaal verantwoord gedrag, in lijn met de doelstellingen van gezondheidsautoriteiten. Journalisten hebben mogelijks hun traditionele waakhondfunctie beperkt vanwege beperkingen die waren opgelegd door politieke autoriteiten of door de veranderde werkomstandigheden.
  • Journalisten werden geconfronteerd met beperkingen in toegang tot informatie en bronnen, evenals veranderingen in hun dagelijkse werkpraktijk als gevolg van lockdowns en veiligheidsmaatregelen. Deze uitdagingen hebben mogelijk invloed gehad op de aard en diepgang van de berichtgeving over de pandemie.
• De media hebben meer aandacht besteed aan de impact van de pandemie op lokale gemeenschappen en hebben mensen geadviseerd over hun rechten en plichten als burgers. Dit illustreert een verschuiving naar een meer burgergerichte benadering van de berichtgeving.
• Hoewel deze trends wereldwijd te zien zijn, zijn er toch verschillen tussen landen. Er is ook variatie binnen elk land, afhankelijk van het specifieke nieuws en de nieuwsorganisaties.
  • Specifiek voor België namen journalisten in niet-COVID-gerelateerd nieuws vooral de rol op van "interventionist" (o.a. focus op standpunt van journalist en een oproep tot actie) en "infotainment" (o.a. over persoonlijke verhalen en emoties). Maar in nieuws over COVID-19 waren hun rollen voornamelijk die van "interventionist", "service" (o.a. over de impact op het dagelijks leven en het geven van advies) en "burger-gericht" (o.a. over reacties en vragen van burgers).